Tìm hiểu về văn hóa rượu vang Pháp ở vùng Bordeaux

Nguồn gốc của khái niệm này bắt rễ sâu trong lịch sử vùng đất Bordeaux. Từ thế kỷ XVIII, giới quý tộc và thương nhân đã dựng nên những dinh thự tráng lệ giữa những dải đất sỏi ven sông Garonne và Dordogne, biến nơi ở thành trung tâm điều hành sản xuất rượu vang. Hoạt động thương mại với Anh quốc khiến Bordeaux trở thành tên tuổi lẫy lừng: nhật ký năm 1663 của Samuel Pepys từng ghi lại lời tán dương dành cho rượu Haut-Brion, mở đầu cho danh tiếng quốc tế của các điền trang nơi đây. Năm 1855, bảng phân hạng Grand Cru Classé ra đời, xếp hạng các château dựa trên giá bán và uy tín, khẳng định vị thế của những cái tên như Lafite, Latour, Margaux hay Haut-Brion. Thế kỷ XX, Baron Philippe de Rothschild còn nâng tầm khái niệm này khi mời các danh họa như Picasso, Chagall hay Warhol thiết kế nhãn Mouton Rothschild, biến mỗi niên vụ thành một tác phẩm nghệ thuật và biến tên gọi “château” thành một phần của văn hóa thị giác toàn cầu.

Về mặt pháp lý, việc gắn tên “Château” trên nhãn rượu đòi hỏi những tiêu chuẩn rất nghiêm ngặt: nho phải đến từ đất của điền trang và quá trình vinification phải diễn ra tại chỗ, theo đúng hệ thống phân hạng AOC. Chính quy định này tạo nên sự khác biệt giữa Bordeaux và Bourgogne. Ở Bourgogne, câu chuyện xoay quanh từng thửa đất nhỏ – “climat” và “clos” – nơi nhiều chủ sở hữu cùng chia sẻ những mảnh ruộng quý giá, còn ở Bordeaux, mỗi château là một thực thể thống nhất, nơi đất đai, nho và tay nghề nằm dưới sự điều phối của một chủ thể duy nhất.

Mỗi château vì thế trở thành một cỗ máy thời gian. Mùa nho quyết định giai điệu, đội ngũ làm rượu phối hợp như dàn nhạc, còn thiên nhiên là nhạc trưởng khó chiều. Để duy trì chất lượng của “grand vin” trong những năm thời tiết thất thường, nhiều điền trang tạo ra dòng “second wine” như Pavillon Rouge du Château Margaux hay Les Forts de Latour, vừa giúp chọn lọc kỹ càng hơn cho rượu chính, vừa mở ra cánh cửa để người thưởng thức dễ tiếp cận phong cách của điền trang. Thị trường en primeur của Bordeaux cũng đặc sắc ở chỗ: rượu được bán khi còn nằm trong thùng, trở thành lời hẹn giữa nhà sản xuất và người yêu rượu, được giới négociant mang đi khắp thế giới như những mẩu chuyện về mùa vụ và đất đai.

Điều thú vị là không phải château nào cũng là lâu đài lộng lẫy. Có nơi chỉ là một ngôi nhà đá khiêm tốn giữa ruộng nho, nhưng nếu đáp ứng các tiêu chuẩn về đất, nho và sản xuất, nó vẫn được quyền mang tên “château”. Ở bờ trái, đất sỏi ấm giúp Cabernet Sauvignon chín muộn, tạo nên cấu trúc mạnh mẽ và sâu thẳm. Bờ phải ưu ái Merlot trên đất sét vôi, mang lại sự mềm mại, tròn trịa, dễ gần hơn khi rượu còn trẻ. Mỗi château vì thế giống như một “giọng kể” riêng biệt: Pontet-Canet theo đuổi canh tác sinh học và thử nghiệm amphora, Pichon Baron rắn rỏi đầy nam tính trong khi Pichon Comtesse lại tinh tế và thanh lịch hơn, như hai người con cùng một gia đình nhưng mỗi người một tính cách.

Khái niệm “château” còn lan tỏa ra ngoài nước Pháp. Ở Ý có “castello” hay “tenuta”, ở Mỹ là “estate”, thậm chí Washington cũng có Chateau Ste. Michelle – tất cả đều gợi chung một tinh thần: rượu vang gắn chặt với một nơi chốn, một bàn tay, một triết lý. Khi người sành rượu tìm đến một château, họ không chỉ tìm một chai rượu ngon mà còn tìm một phong cách, một giọng kể đã trở nên quen thuộc qua thời gian.

Cuối cùng, “château” là lời hẹn giữa con người và mảnh đất, được gìn giữ qua nhiều thế hệ. Mỗi chai rượu mang tên château là kết tinh của kinh nghiệm, khí hậu, kỷ luật, lòng kiên nhẫn và ký ức. Khi nâng ly, ta không chỉ thưởng thức hương vị của nho và gỗ sồi, mà còn đang nếm cả chiều sâu văn hóa, lịch sử và truyền thống sống động được gửi gắm trong từng giọt rượu.